Vrouwenemancipatie is meer dan een leus

Naar een inclusieve nieuwe wereld

Waarom worden vrouwen, de scheppers van het leven, al eeuwen klein gehouden? Ik voel het als een wond onder de huid van de mensheid. We zijn uit het paradijs verdreven, en de wereld die mannen hebben ingericht is koud geworden: hard, oorlogszuchtig, leeg. Het is alsof de stem van de vrouw — zacht maar krachtig, wijs en verbindend — uit de samenleving is gesneden. Maar ik geloof: dat kan en moet anders. Vrouwenemancipatie is immers meer dan een leus.

Het patriarchaat – een samenleving waarin de man dominant is – ondermijnt nog steeds de rol van de vrouw. Overal beletten structuren en netwerken vrouwen om hun volledige potentieel te benutten. Het is ethisch onaanvaardbaar en het is een gigantische verspilling. Vrouwen willen niet meer onderdrukt worden, het slaafje zijn of over zich heen laten lopen. Dat wordt ook mooi geïllustreerd in The Handmaid’s Tale, een Amerikaanse dramaserie die gebaseerd is op de gelijknamige roman van schrijfster Margaret Atwood uit 1985. Haar dystopische fictie over een samenleving in de nabije toekomst, waarin vrouwen geen rechten meer hebben en vruchtbare vrouwen enkel dienen om kinderen te baren, voelde akelig realistisch.

De wond van de mythe

Het begon allemaal met de oude verhalen, waarin Eva met de slang sprak en ze de verboden vrucht at. Sindsdien draagt de vrouw de schuld. Zo werd ons geleerd dat we ons moesten onderwerpen, dat we slechts bestonden om de man te behagen. Het gevolg daarvan is dat vrouwen vaak worden gezien als ongehoorzame verleidsters en zondebokken, die een zwakke wil hebben en stevig onder de duim moeten worden gehouden. En toch, diep vanbinnen, is er altijd iets blijven gloeien: de vrouwelijke bron van leven en compassie.

Geweld tegen vrouwen is geweld tegen de aarde

Ik ben opgegroeid met het gevoel dat de wereld geen veilige plek voor vrouwen is. Mannen spreken zelden met vrouwen, ze tasten eerder toe. En de cijfers bevestigen dat gevoel. In 2024 kregen bijna 1,3 miljoen Nederlanders boven de zestien te maken met huiselijk geweld. Vrouwen zijn vaker slachtoffer van ernstig partnergeweld, seksueel misbruik en psychisch geweld. En kinderen groeien op in die sfeer van angst, vaak met littekens voor het leven.

En het stopt niet aan de voordeur. In oorlogen zijn vrouwen en kinderen in de meerderheid van de slachtoffers, vaak 80%. Verkrachting, slavernij, ontvoering – het zijn wapens geworden. En telkens zie ik dezelfde patronen: het lichaam van de vrouw en het lichaam van de aarde worden gebruikt, geplunderd, beschadigd. Het patriarchale denken, dat gericht is op macht en verovering, laat diepe sporen na in ons collectief.

De genderkloof anno 2025

Sommigen zeggen dat we vooruitgang boeken. En ja, vrouwen studeren massaal, presteren vaak beter dan mannen in het hoger onderwijs. Maar toch: volgens het Genderkloofrapport 2025 is de arbeidsparticipatie van vrouwen wereldwijd slechts 41,2%. In de top van organisaties zijn we zeldzaam: nog geen 30% van de senior managers is vrouw. En zelfs dan moeten vrouwelijke leiders meer bewijzen, meer incasseren, meer balanceren.

De Britse auteur Beatrix Campbell ziet zelfs, dat in sommige gevallen de tijd wordt teruggedraaid (denk aan Afghaanse en Iraanse vrouwen!). We leven, schrijft Campbell, in een tijdperk van het neo-patriarchaat, waarin geweld toeneemt, lichaamsangst en zelfhaat floreren, verkrachting straffeloos wordt gepleegd, sekshandel welig tiert en de strijd voor gelijke beloning ten einde is.

Onze samenleving, onze welvaart en onze economie kunnen de stormen die op ons afkomen enkel overleven als het aandeel van de vrouw in de maatschappij en economie flink stijgt. De verspilling van talentvolle vrouwen kunnen we ons niet langer veroorloven. De uitdaging voor de komende decennia bestaat erin om de krachtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen bij te stellen.

De vergeten kracht van vrouwelijk leiderschap

De geschiedenis én het heden laten zien dat vrouwen uitstekende leiders zijn. Zoals Marie Curie (pionier in radioactiviteit), Rosa Parks (afschaffing slavernij en burgerrechten), Etty Hillesum (die tijdens WOII trouw bleef aan haar idealen), Aletta Jacobs (feministe), Maria Theresia (die als keizerin vastberaden leiderschap liet zien) en Amelia Earhart (pilote). Vandaag doen vrouwen dat opnieuw: Vandana Shiva, ecofeministe in India en Wangari Maathai die miljoenen bomen plantte en de Green Belt Movement heeft opgezet.

Vrouwen zijn niet alleen scheppers van het leven, ze zijn ook de draagsters van de beker van wijsheid. Ze belichamen zelfs morele en spirituele autoriteit. Vrouwelijk leiderschap brengt dus een andere energie in de mannenwereld: zorgend én krachtig, holistisch, verbindend. Het ziet de mens achter de cijfers, het geheel achter de delen. Het is precies wat de wereld nu nodig heeft: empathie, compassie, samenwerking en moed om écht te veranderen.

De aanwezigheid van sterke en waarden-gedreven vrouwen zorgt voor een meer gebalanceerde en inclusieve samenleving, waarbij hun leiderschap en bijdragen essentieel zijn voor collectief succes, ook al zijn er fysieke verschillen tussen mannen en vrouwen. Het kan zelfs mannen bevrijden van traditionele gedragsnormen en het keurslijf van stereotype mannelijkheid.

De helende weg

Ik geloof dat de ommekeer begint in onszelf. Wanneer vrouwen zichzelf opnieuw leren zien – niet als tweederangs, maar als bron van leven, wijsheid en liefde – dan gebeurt er iets groots. Zelfliefde, zelfzorg en zelfrespect zijn geen luxe: ze zijn revolutionair. Want kinderen die dit voorbeeld krijgen, groeien op met kracht in plaats van angst. En gemeenschappen helen waar vrouwen zichzelf durven omarmen.

Samen een inclusieve nieuwe wereld scheppen

De Dalai Lama zei eens: “De wereld zal door westerse vrouwen gered worden.” Maar ik geloof: het is geen strijd van vrouwen alleen. Het is een gezamenlijke reis. Mannen en vrouwen, kinderen en ouderen, ieder van ons kan bijdragen aan een wereld waarin de vrouwelijke touch niet langer wordt onderdrukt, maar gevierd.

De aarde roept. Het leven roept. En ik voel dat vrouwen ontwaken, één voor één. Het is tijd om de erfenis van twijfel en onderdrukking los te laten, en samen te kiezen voor een toekomst van verbinding, harmonie en gelijkwaardigheid.

Het is kanteltijd. De nieuwe wereld klopt al aan de deur. En dit keer doen wij hem open.