Het Westen is zijn eigen sprookje kwijt

Van consumens naar samenmens

We vertellen onszelf al decennia een mooi verhaal: dat we in het Westen op rozen zitten. Dat we veilig, welvarend en vrij zijn. Maar als ik om me heen kijk, zie ik een ander beeld. We hebben het leven zo ingericht rond ‘hebben’ dat we vergeten zijn te ‘zijn’.

We zijn consumensjes geworden — verslaafd aan kopen, werken, lenen, en telkens weer dat volgende ding najagen. We hebben het leven zo duur gemaakt dat velen hun schulden nauwelijks nog kunnen afbetalen. Het idee dat we in een zorgeloos sprookje leven, is een illusie. De monetaire race in de wereld heeft een kleine groep mensen heel rijk gemaakt. Dat is idioterie.

De vraag is niet óf de bubbel barst, maar wanneer die wereldwijd uit elkaar spat.

Ik geloof dat het anders kan. Minder consumentisme, minder fragmentatie en deelbelangen, maar meer gemeenschap waarin mensen zich betrokken voelen en samenwerken voor een gedeeld groter doel en sociale eenheid.

Spiritueel leiderschap zal meer en meer opkomen, waarbij leiderschap wordt ingevuld vanuit een persoonlijke en zingevinggerichte benadering. Dat komt in de plaats van het materieel leiderschap van dit moment, waarbij het verkrijgen van macht en profijt centraal staan. Als genoeg mensen de droom van bewuste en zinvolle [w]evolutie delen, kunnen we die snel waarmaken. Want we zitten midden in een transformatie naar een nieuwe realiteit.

Vier crises, één oorzaak

We leven in een tijd waarin crises diep in onze samenleving snijden. Wereldwijd worstelen we met vier grote bedreigingen: een klimaatchaos, een handelscrisis, een energiecrisis en een voedselcrisis. De eerste krijgt nu minder aandacht terwijl die het meest urgent is, maar de andere drie zijn minstens zo dringend. Ze zijn bovendien met elkaar verweven — en allemaal hebben ze dezelfde wortel: onze levensstijl.

Onze levensstijl veranderen moet
geen wedstrijd zijn zoals in de VS,
maar een leerproces.

Sinds de jaren zestig zijn we in het Westen gaan leven alsof er geen morgen is. Lenen werd normaal, huizenprijzen stegen tot onbetaalbare hoogtes, en we trapten massaal in de belofte dat geluk te koop is. De markt houdt ons daar graag in gevangen. Met eindeloze reclame en amusement laten ze ons geloven dat we pas meetellen als we blijven kopen. In hun ogen zijn we hier om te consumeren — niets meer, niets minder. Maar dat is een recept voor ongelukkig leven en een uitgeputte aarde.

Macht in beweging

Dit consumptiemodel is niet alleen een persoonlijke valkuil, het bepaalt ook de wereldorde. Machtsblokken als China, India, de VS, Europa en Rusland strijden openlijk om hegemonie. Dat gevecht speelt zich af op militair, economisch en cultureel vlak.

De tijd dat het Westen kon meedeinen op gunstige internationale verhoudingen is voorbij. Toch reageren Europese leiders vaak als volgers van de VS, in plaats van als creatieve vernieuwers. Ze blijven het oude pad van markt en handel bewandelen, opgesloten in een kooi van achterhaalde waarden. Zo raken we steeds verder los van de verbondenheid met onze eigen inwoners én de rest van de wereld. We wijzen snel naar anderen – soms tot in het extreme – , maar vergeten in de spiegel te kijken.

Het oude ‘Westen’ als politiek begrip — democratisch, kapitalistisch, leidend — bestaat voor de rest van de wereld nauwelijks nog. Europa moet nu zijn eigen koers bepalen. Maar op dit moment staan we vooral verbluft aan de zijlijn, precies waar anderen ons willen hebben. Het lijkt soms alsof we het plot van ons eigen sprookje kwijt zijn.

Terug naar onze ware kracht

Ik ben het eens met de Estse EU-buitenlandvertegenwoordiger Kaja Kallas, die zegt: “Europa moet zijn kracht mobiliseren.” Alleen geloof ik niet dat die kracht ligt in méér van hetzelfde. Niet in nog meer marktdenken of machtsspelletjes. Onze ware kracht zit in samenwerking en creativiteit.

Onze zwakte? Comfortdenken en inactiviteit. We vechten nauwelijks voor onze toekomst en volgende generaties. We laten ons in slaap wiegen door het gemak van het nu.

Transformatie gaat niet over het terugkrijgen
van wie je was. Het gaat over het accepteren
van de nieuwe jij. Sommige dagen zullen
uitdagend zijn, en dat is oké.
Het is geen race en zeker geen competitie.

De oplossing begint dichterbij dan we denken. Bij onszelf. Door ons te verbinden met onze zijnskracht en met elkaar. Door het harnas van onwaarachtigheid af te leggen. Het enige dat we hoeven te doen, is dat we in de spiegel kijken. Om te zien wie we nu zijn en wie we vanuit ons hart écht willen zijn.

Vijf stappen om weer ‘samenmens’ te worden

Aard jezelf – Zet je gedachten even opzij en mediteer tien minuten.
Reflecteer – Negeer de ruis van de wereld, kijk naar je leven en ontdek de rode draad.
Daag jezelf uit – Leer iets nieuws. Wat maakt niet uit, als het je maar uit je comfortzone haalt.
Zoek inzicht – Lees, luister, onderzoek. Niet om gelijk te krijgen, maar om te begrijpen.
Verbind – Leg je mobiel weg. Ga naar buiten. Praat met je buren. Begin samen een moestuin of een wijkproject. Gemeenschapszin groeit van mens tot mens.

Vergeet niet: hoe langer de bubbel blijft bestaan, hoe ernstiger de politieke gevolgen zullen zijn. Dan is gemeenschapszin ontzettend belangrijk. De onderstroom speelt daarin een zeer belangrijke rol. Als de bubbel barst, zal het een zware test voor iedereen zijn.

Jij maakt het verschil

Ik blijf het herhalen: jouw energie veroorzaakt rimpelingen in het web van ons bestaan. Je hoeft niets te forceren — alleen te zijn wie je bent en te staan voor wat waar is in jouw hart.

De enige remedie tegen de machtsstrijd en het cynisme van deze tijd is de waarheid waarvoor jij staat. Als wij elkaar daarin vinden en meer geven dan nemen, is er geen bubbel die ons nog uit elkaar laat spatten.

Profiel Mary Span | DoesPlus!