mary span | plust je blik | 21 februari 2025
Een pleidooi voor morele vernieuwing
Nederland staat op een kruispunt. De kloof tussen de burger en de politiek is groter dan ooit, en het lijkt alsof de politiek niet meer in staat is om het land vooruit te brengen. Wat er nu nodig is, is een terugkeer naar de morele beschaving: een herwaardering van de deugden die ons als samenleving kunnen verenigen, zoals moed, eerlijkheid en respect voor elkaar.
Bijna de helft van de Nederlanders vindt dat de overheid onvoldoende naar de burger luistert. De meeste mensen voelen zich niet vertegenwoordigd, en dat wordt alleen maar versterkt door de emotionele en polariserende debatten over stikstof, natuurbehoud, migratie en klimaatverandering. Deze kloof lijkt steeds groter te worden. We voelen allemaal dat we als samenleving aan het verdwalen zijn. Dat doet zeer.
Om te kunnen transformeren
moet je op een afstand
naar vraagstukken kijken.
De vraag die bij mij dan opkomt is: wie zijn we eigenlijk als Nederlanders? Wat betekent het om Nederlander te zijn in deze tijd van veranderingen? Zijn we een land van klompenmakers en boerendochters, van stadsmensen en plattelandsbewoners, van verschillende culturen die samenleven in een tolerante samenleving? Of zijn we slechts een navolger van de VS? Gaat het trumpisme de leidraad worden? Misschien is de echte Nederlander wel een optelsom van al deze dingen, maar we moeten wel oppassen dat de pendulum niet de andere kant op gaat slingeren. We zijn al een klassemaatschappij en de morele orde hebben we bij het vuil gezet, met een stijging van geestelijke stoornissen, drugverslaving, zelfmoorden en criminaliteit. Ook Europa begint scheuren te vertonen, maar we sluiten onze ogen daarvoor. Maar dat terzijde. Het gaat er juist nu om het verval in de maatschappij uit de weg te ruimen en een nieuwe balans te vinden. De urgente vraag is nu: kunnen we de diversiteit omarmen en tegelijkertijd een gemeenschappelijk moreel kompas vinden?
Volgens velen is het antwoord simpel: ja, dat kan. Maar daarvoor moeten we ons opnieuw richten op een morele beschaving. En wel zonder het beter te weten en zonder een opgeheven vingertje. We zouden er goed aan doen onze nationale identiteit en cultuur te versterken en ons te richten op economische én digitale autonomie. In het innemen van onafhankelijke standpunten. Een andere manier om de navolging van de VS te keren, is door een sterkere focus te leggen op kritisch en creatief onderwijs. Tot slot zou Nederland samen met gelijkgestemde landen kunnen werken aan het versterken van een internationaal netwerk gebaseerd op gedeelde waarden. We moeten een samenleving opbouwen die niet alleen zoekt naar politieke of economische vooruitgang, maar die ook ethisch en menselijk vooruitgaat. Dit vraagt om meer dan alleen goede bedoelingen. Het vraagt om actie, om verantwoordelijkheid, empathie, respect, samenwerking. Streng maar rechtvaardig.
Wees een Nederlander zonder
alle trends klakkeloos te volgen.
Het vraagt om reflectie op ons gedrag, zowel in politiek als in de dagelijkse omgang met elkaar, en om een hernieuwde focus op waarden die een positieve bijdrage leveren aan de samenleving. Daarin dienen ecologische en holistische benaderingen een rol te spelen. In een wereld die steeds meer kampt met de gevolgen van klimaatverandering, sociale ongelijkheid, criminaliteit, geweld en technologische vooruitgang, zien we een groeiend verlangen naar zingeving en verbinding met de natuur. Want de natuur is alles wat we hebben. Er is sprake van spirituele ideeën die niet langer strikt religieus zijn. We zoeken liever naar een balans tussen wetenschap, natuur en een dieper begrip van het universum en het menselijke bestaan.
Volgens Rutger Bregman is morele ambitie zelfs het medicijn voor evolutie. Bregman ziet een grote rol weggelegd voor actieve mensen, leiders en ondernemers, als ze tenminste de juiste prioriteiten stellen. Dat wil zeggen dat ze de wil hebben om tot de beste te horen en dat ze gewijd zijn aan de beste oplossingen voor de wereld. Dat betekent dat er werk aan de winkel is. Niet minder, maar misschien wel meer. Het is tijd om de lat hoger te leggen, niet alleen voor onszelf, maar ook voor onze leiders.
In elke Nederlander
zit wel ambitie,
maar of die moreel is?
Een stichtelijke boodschap, want vooruitgang komt niet vanzelf. We staan voor een zeer hobbelige rit. We hebben te maken met systemen die op hun laatste benen lopen. En toch blijven we vaak in meningen hangen zonder iets te doen. De vele dagelijkse talkshows zijn vaak oppervlakkig en weinig verdiepend. Het onderzoeksprogramma Tegenlicht moet na 2025 zelfs stoppen. Juist in een gepolariseerde (digitale) wereld, waarin radicaal en extreemrechts flinke terreinwinst boeken en de journalistiek helaas steeds minder vertrouwen geniet, is VPRO Tegenlicht uniek. Tegenlicht biedt geen amusement, is wars van de waan van de dag en benoemt op een eerlijke manier zaken die ertoe doen.
Ik heb bewondering voor mensen die wel iets tegendraads doen. Bewustzijn is goed, actief zijn is zelfs nóg beter. Ik denk oprecht, dat we met z’n allen moeten werken aan een morele beschaving door eerlijk te zijn, door samen te werken met elkaar, door voor het beste te gaan. Niet voor het zesje, maar voor een negen of tien. Als we dit pad kiezen, kunnen we weer een land opbouwen dat ertoe doet.
AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUS! | 250221
Publicist in Essentie en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.
Over morele vernieuwing en innerlijke heroriëntatie
Als we willen bouwen aan een toekomstbestendige samenleving, zullen we eerst ons moreel kompas moeten herijken. Deze tips helpen je te reflecteren op je rol als ethisch mens in een verdwalend systeem.
-
Wees moedig in het stellen van moeilijke vragen
Echte morele vernieuwing begint niet met antwoorden, maar met de durf om fundamentele vragen te stellen over wie we zijn en wat we écht willen als samenleving. -
Herken de deugden in het alledaagse
Eerlijkheid, moed, empathie en respect zijn geen grote idealen maar dagelijkse daden. Oefen ze in je gesprekken, keuzes en reacties. -
Onderzoek je waarden buiten politieke frames
Wat is voor jou écht belangrijk, los van partijpolitiek of publieke opinie? Ontwikkel je eigen morele identiteit. -
Verbind moreel bewustzijn aan sociaal handelen
Medemenselijkheid stopt niet bij denken of voelen. Maak ruimte voor actie, al is het klein – in je buurt, werk of familiekring. -
Sta stil bij wat ‘beschaving’ betekent in jouw leven
Is beschaving voor jou stilte in de trein, of zorg voor de ander? Weet wat je verstaat onder moreel gedrag en leef dat bewust na. -
Verzet je tegen cynisme, ook in jezelf
Cynisme is de vijand van ethische groei. Houd hoop levend door je te richten op kleine gebaren van goedheid en betekenis.
Wat is morele vernieuwing?
Vergroot de afbeelding door erop te klikken.
Waar vinden we de waarheid?
Het boek ‘Wat is nou waar?’ bevat een helder overzicht van zeven regels om helder te kunnen blijven denken in tijden van desinformatie, fake nieuws, en al het nieuws. ‘Als onze verwarrende tijden ergens behoefte aan hebben, dan is het wel aan mensen die de moed hebben tot nuance’, is de slotzin van dit boek. E-book schijnt in de maak te zijn. Bron: uitgever Balans.
Het grootste gevaar is om niet te evolueren.
Maak vandaag de keuze om eerlijk en respectvol te zijn in je gesprekken. Soms is het de simpelste daad die de grootste impact heeft op de mensen om je heen.
De grote scheuring in Europa
De zaden voor een Grote Scheuring zijn aanwezig binnen Europa. De breuklijnen over waarden liggen er al.
Een goede shake-up kan nooit kwaad
De tweede termijn van president Donald Trump is begonnen met een ongekende aanval op bondgenoten en handelspartners. Hij kan de wereldorde opschudden, zelfs in goede zin…
