mary span | plust je blik | 6 oktober 2025

Care Economy: groei maakt niet gelukkig, zorg wel

We krijgen voortdurend te horen dat we productiever, efficiënter en succesvoller moeten zijn. Maar de samenleving raakt er overspannen van. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) beschrijft in haar adviesrapport Een veerkrachtige samenleving (2024) hoe Nederland is veranderd in een ‘hypernerveuze samenleving’: een maatschappij waarin prestatiedruk, versnelling en individualisme zijn doorgeschoten, en waarin het welzijn van jong en oud ernstig onder druk staat.

De gevolgen zijn zichtbaar in de overvolle wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en voelbaar in het stille lijden van velen. Terwijl we allemaal weten dat zorg en zorgzaamheid – voor kinderen, zieken, ouderen en ook voor onszelf – essentieel is, behoort het tot de laagstbetaalde sectoren op de arbeidsmarkt.

De centrale vraag is daarom: kan het anders? Kunnen we onze economie zo inrichten dat ze niet draait om eindeloze groei, maar om goed samenleven?

---

Zorg als basis van het leven

“Zorg is de basis van het leven zelf,” schrijft econoom Tim Jackson in zijn boek Post Growth: Life after Capitalism (2021). Jackson pleit voor een fundamentele herziening van het economische denken: groei mag nooit een doel op zich zijn, maar moet worden beoordeeld op haar bijdrage aan menselijk welzijn.

In zijn boek The Care Economy (2023) stelt hij dat de economie van de toekomst moet draaien om zorg – niet alleen in de letterlijke zin van gezondheidszorg, maar als maatschappelijk principe. Op de markt worden zorg en zorgzaamheid nu nog behandeld als een tweederangs activiteit, nauwelijks erkend in de jacht op productiviteit en winst.

Het dogma van economische groei – meer, sneller, groter – blijft ondertussen overheersen. We verwelkomen bedrijven die winst maken, ook als die onze gezondheid, natuur en samenhang aantasten. Groei zou onze levenskwaliteit moeten waarborgen, maar blijkt juist die kwaliteit te ondermijnen.

Zoals de RVS opmerkt: “De aanhoudende nadruk op individuele prestaties vergroot maatschappelijke spanningen, terwijl de collectieve zorgcapaciteit afneemt.” (RVS, 2024)

---

Een wereld voorbij groei

Zelfs techmiljardairs lijken in te zien dat oneindige groei op een eindige planeet niet houdbaar is. Elon Musk, Jeff Bezos en Richard Branson zoeken hun heil in het heelal, op zoek naar nieuwe planeten om te ‘ontginnen’. Hun ruimteraces symboliseren een economie die letterlijk de grenzen van de aarde ontvlucht, in plaats van te leren leven binnen die grenzen.

Toch groeit het besef dat er alternatieven zijn. Steeds meer economen, van Kate Raworth (Doughnut Economics, 2017) tot Mariana Mazzucato (The Value of Everything, 2018), pleiten voor een economie die mens en natuur als uitgangspunt neemt in plaats van winstmaximalisatie.

Tim Jackson noemt dat een post-groei samenleving – een economie die erkent dat niet alles oneindig kan groeien, maar waarin wél ruimte blijft voor wat onbeperkt is: zorg, aandacht, creativiteit, verbondenheid.

“De uitdaging”, zegt Jackson, “is niet om te stoppen met groeien, maar om te leren groeien in de dingen die er werkelijk toe doen.”

---

Van rijkdom naar zorg

Echte welvaart draait niet om geld, maar om zorg – lichamelijk, mentaal en sociaal. Zorg voor jezelf, elkaar, samenleving en de aarde. Volgens Jackson betekent dit ook: het vermogen om je aan te passen en te herstellen in een veranderende omgeving.

Het huidige kapitalistische systeem werkt dat herstel juist tegen:

• De voedingsindustrie verkoopt producten die winst opleveren, maar ons lichaam uitputten.

• De farmaceutische industrie bestrijdt symptomen in plaats van oorzaken.

• En in de zorgsector wordt toewijding beloond met lage lonen en bureaucratische druk.

Goede zorg geeft mensen de vrijheid om volwaardig deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Zorguitgaven zijn dus geen kostenpost, maar een investering in een gezonde, veerkrachtige toekomst.

Zoals de RVS stelt: “Zorg en aandacht zijn de infrastructuur van menselijke veerkracht.” (RVS, 2024)

Daarom moeten we af van de oude maatstaf dat meer altijd beter is. Wat we nodig hebben, zijn nieuwe indicatoren voor welzijn, zoals de Brede Welvaartsindicator (CBS, 2025) of de Wellbeing Economy van de Verenigde Naties (2022).

---

Een economie met een hart

De menselijke welvaart moet draaien om zorg en gezondheid in plaats van rijkdom. Maar we zijn hier nog ver van verwijderd. Het is mogelijk om een economisch systeem te bouwen dat zorg serieus neemt – dat aandacht heeft voor zingeving, relaties en herstellend vermogen.

De Care Economy is niet alleen een economisch concept, maar ook een morele keuze. Ze herinnert ons eraan dat de waarde van het leven niet in geld uit te drukken is.

Een economie die zorg als uitgangspunt neemt, creëert niet alleen meer welzijn, maar ook meer menselijkheid.
Want groei maakt niet gelukkig. Zorg wel.

AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUS! | 251006
Publicist in Essence en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.

---

Bronnen:

• Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (2024). Een veerkrachtige samenleving.

• Tim Jackson (2021). Post Growth: Life after Capitalism. Polity Press.

• Tim Jackson (2023). The Care Economy. Polity Press.

• Kate Raworth (2017). Doughnut Economics: Seven Ways to Think Like a 21st-Century Economist.

• Mariana Mazzucato (2018). The Value of Everything: Making and Taking in the Global Economy.

• Centraal Bureau voor de Statistiek (2025). Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals.

• United Nations (2022). The Wellbeing Economy Report.