mary span | plust je blik | 13 juli 2024

De toekomst van voedsel

Voedselzekerheid, dieet en gezondheid, voedselveiligheid en -integriteit, het wordt steeds duidelijker dat de wereldwijde voedingssector, waar je ook kijkt, op dit moment voor lastige vragen staat. De sector heeft niet alleen te maken met klimaatverandering, er is ook sprake van vernietiging, verlies, ziektes, verspilling en vervuiling. De bedreigingen voor de voedselveiligheid hebben enorme gevolgen voor mensen over de hele wereld. Het is een enorme uitdaging voor de hele voedingsketen, ook voor ons en onze naasten.

In het kort:

• Bijna 1 miljard mensen ondervinden de gevolgen van voedselonzekerheid.
• Klimaatverandering verstoort wereldwijd de voedselproductie en -voorziening.
• Het zou kunnen leiden tot hogere inflatie en tot bedreigingen voor de voedselzekerheid.
• Verstoring van de voedselvoorziening treft zowel rijke als arme landen.
• Wat kun je zelf doen?

Klimaatverandering drijft de voedselprijzen en kunstmestprijzen omhoog en vernietigt gewassen door extreme weersomstandigheden. Basisproducten zoals graan en rijst, maar ook visserij en vee worden getroffen, net als de infrastructuur die nodig is om de producten te verbouwen of te transporteren. Het maakt niet uit waar je woont, de impact is mondiaal. Dat leidt ertoe dat álle producten duurder worden of niet meer verkrijgbaar zijn. Arme landen – en vaak zijn ze zelf getroffen door hittegolven, droogtes, overstromingen en mislukte oogsten – kunnen de hogere prijzen van kunstmest niet meer betalen. Het wordt op sommige plaatsen gewoon te heet om nog landbouw te bedrijven. Het gevolg is dat er niet genoeg voedsel meer is voor de bevolking. Niet alleen vluchten mensen naar rijkere landen, álle veranderingen hebben over de hele linie invloed op ons leven.

Het tragische van dit alles
is dat arme landen helemaal
niet verantwoordelijk zijn
voor klimaatverandering en
zij betalen nu de hoogste prijs.

Niet alleen de kwantiteit van voedsel is in het geding, ook de kwaliteit. De stijgende CO2-uitstoot vermindert belangrijke voedingsstoffen zoals eiwitzink en ijzer in bijvoorbeeld maïs, tarwe en rijst. Dus voeding wordt minder voedzaam en zal dus ook onze gezondheid raken.

Laten we wel wezen, de klimaatschokken die we nu ervaren, zijn door de mens veroorzaakt. We kunnen de impact verergeren of kleiner maken. Kartels van multinationals en kunstmestfabrieken hebben teveel marktmacht gekregen met het gevolg dat zij de prijzen dicteren. Arme landen hebben niet de power om een eerlijke prijs te bedingen. Bovendien zien we dat sommige landen protectionistisch worden en hun basisproducten niet meer exporteren. India bijvoorbeeld verbiedt de export van witte rijst. Kortom, we zijn onderling enorm afhankelijk van elkaar geworden.

We hebben de neiging
om de luiken dicht te gooien
omdat we onze eigen mensen
willen beschermen.

Laten we niet vergeten, dat emissies zoals CO2, kooldioxide, lachgas en methaan de grondslag vormen van klimaatverandering. Het gebruik van fossiele brandstoffen, grootschalige houtkap, veeteelt, landbouwchemicaliën en pesticiden beïnvloeden steeds meer het klimaat en de temperatuur van de aarde, maar zorgen ook voor vervuiling. De klimaatschokken, de gevolgen daarvan en het protectionisme zorgen voor een minder stabiel voedselsysteem of kan zelfs een ineenstorting van het mondiale systeem veroorzaken. Een zeer gevaarlijke situatie!

Is lokale productie het antwoord? Veel mensen denken nu dat lokalisering hét antwoord is en dat we de luiken van landen dicht moeten gooien. Voorwaarde is dat er minder concentratie van basisproducten en handel is en meer samenwerking in de voedselketen tot stand komt. Lokaal, regionaal en internationaal. Het is uitermate belangrijk dat we beter bestand zijn tegen klimaatschokken en dat we de vervuiling onder controle krijgen. En feit is dat grote steden in en rondom hun grondgebied geen of niet genoeg vruchtbaar land hebben om hun voedsel te verbouwen. We hebben gewoon handel en import/export nodig. We moeten ervoor zorgen dat de handel eerlijker wordt en dat bedrijven geen monopoliepositie meer hebben om de voedselprijzen hoog te houden. We moeten de greep van deze winstmakers en supermachtige kartels, die invloed hebben op de regeringen en het systeem destabiliseren, breken.

Er zijn momenteel teveel
gevestigde belangen, die
veranderingen blokkeren.

Natuurlijk blijft het voor veel mensen heel gemakkelijk om de klimaatverandering de schuld te geven, in plaats van naar onszelf te kijken en de ongelijkheid tussen het arme Zuiden en het rijke Noorden. We boeren onze planeet dood, zeggen sommigen. Er is veel aandacht voor productie en handel, maar veel te weinig op de voedselveiligheid zelf en de impact op de gezondheid van mensen en de planetaire gezondheid. Dus we hebben een voedselsysteem nodig dat veel eerlijker, milieuvriendelijker en gezonder is. Ook moeten we kijken naar de klimaatfinanciering, die teveel gericht is op minder energieverspilling en te weinig op het voedselsysteem.

De overstap naar een plantaardig dieet is een van de belangrijkste manieren waarop wij de milieu-impact van de landbouw kunnen verminderen. De problemen van de landbouw hebben direct te maken met de productie van vee; de enorme hoeveelheid land dat daarvoor nodig is; de enorme broeikasgassen die daarmee gepaard gaan; de hoeveelheid graan die direct naar boerderijdieren gaan in plaats van de mens; dit alles belast het voedingssysteem en maakt het minder veerkrachtig. Volgens sommigen is het zaak om vleesconsumptie te belasten, zoals suiker en tabak wordt belast. In het rijke Noorden hebben we de morele plicht om voor een plantaardig dieet te gaan, ook om dierenmishandeling in de fabrieksboerderijen te voorkomen! Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen, dat de ondervoede mensen in het Zuiden voldoende calcium, B12 en andere vitamines binnenkrijgen om te kunnen overleven. We zouden er dus goed aan doen te onderzoeken welke mix van de transitie het beste werkt.

We moeten de uitstoot
omlaag krijgen om de
planeet te kunnen redden.

In de komende decennia zullen we meer mensen meer voedsel moeten geven – we moeten de huidige voedselproductie tegen 2050 minstens verdubbelen – en dat in een tijd waarin alle beste landbouwgebieden al in beslag zijn genomen en de klimaatcrisis escaleert. Is verticale landbouw met name in stedelijke omgeving de oplossing, waarbij gewassen in gestapelde lagen worden gekweekt? Feit is dat verticale landbouw nu nog niet succesvol is vanwege de hoge investeringskosten, maar kan dat wel in de toekomst zijn als de teeltconcepten verder ontwikkeld zijn. De conclusie dat ons voedselsysteem gerepareerd moet worden is noch nieuw noch controversieel; er zijn al boeken vol geschreven door voorstanders van diëten of experimentele landbouwtechnieken.

Wat wij als individu kunnen doen is niet meedoen met de vleesproductie, niet onze omgeving vervuilen en als het mogelijk is zelf beginnen met lokale voedselproductie in eigen tuin of gezamenlijke burentuin. Ook al is het een klein initiatief, het is een beweging die niet alleen ecologische kwalen kan genezen, maar ook sociale. Het mooie is dat er al boeren zijn die op een alternatieve en gezonde wijze landbouw bedrijven, die de vruchtbaarheid van de bodem niet vernietigen en andere soorten ook laten gedijen. Gelukkig staat de landbouwinnovatie ook niet stil.

Voor mensen die relatief nieuw zijn in dit onderwerp, kan het boek Regeneratie van George Monbiot veel duidelijk maken. In George’s woorden: ‘Met technologie die al bestaat, kunnen we iedereen op de planeet duurzaam voorzien van een gezond dieet. Door voor een gezond bodemleven te zorgen, door biologische planten en veel rijkere gemeenschappen van insecten te kweken, in combinatie met bestaande technologie en door onze afhankelijkheid van vlees te verminderen, kunnen we onze CO2-voetafdruk drastisch verkleinen, de honger in de wereld oplossen en tegelijkertijd de zesde uitstervingsgolf stoppen.’

AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUS! | 240713
Publicist in Essentie en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.