Waarom Den Haag nú moet kantelen. Met visie!

Den Haag staat aan de vooravond van een kanteltijd. Niet zomaar een periode, maar een tijdvak waarin de noodzaak om te kantelen urgenter is dan ooit. Het kabinet is gevallen, de verkiezingen liggen ver weg en ondertussen stapelen de crises zich op: van klimaat tot zorg, van migratie tot vermogensongelijkheid. Tegelijkertijd zit Nederland gevangen in een web van regels, wetten en internationale verdragen die snelle en effectieve oplossingen in de weg staan.

Deze kantelperiode dwingt ons om niet alleen stil te staan, maar vooral om met visie te handelen. Het vraagt van Den Haag om verdieping, verbinding met burgers en moedige keuzes. Alleen door nú te kantelen — met een heldere en gezamenlijke visie — kunnen we het tij van regimewisseling richting autoritarisme in Europa, ook in Nederland, keren en werken aan een rechtvaardiger, veerkrachtiger Nederland.

Waar moet Den Haag naartoe kantelen?

Kantelen betekent niet slechts veranderen om het veranderen, maar bewust kiezen voor een koers die recht doet aan de grote uitdagingen van onze tijd. De Haagse bubbel moet zorgen voor een samenleving die eerlijker en rechtvaardiger is, waarin kansen voor iedereen toegankelijk zijn. Een samenleving die veerkrachtig is, met een duurzame economie die de klimaatcrisis serieus aanpakt en waarin zorg en onderwijs voorop staan.

Het betekent ook het loslaten van starre regels en het durven experimenteren met nieuwe vormen van bestuur en samenwerking, waarin de stem van burgers centraal staat en besluitvorming transparanter en menselijker wordt. Deze kanteling vraagt om een diepere verbinding – tussen mensen, tussen generaties, en met onze planeet – en om holistisch leiderschap dat verder kijkt dan de korte termijn.

De blinde vlek: vermogensongelijkheid en systeemfalen

Vermogensongelijkheid blijft een van de grootste uitdagingen, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Terwijl de Franse econoom Thomas Piketty aantoonde dat het rendement op vermogen structureel hoger is dan op arbeid, leven veel mensen van salarisstrookje naar salarisstrookje, terwijl een kleine elite steeds rijker wordt. Deze kloof voedt polarisatie en ondermijnt het sociale weefsel.

Er is nog een ander polariserend gevaar: Trump wil van Europa een Amerikaanse slippendrager maken. Trump roept op tot regimewisseling in Europese landen, ook in Nederland. Hij wil een nieuwe vorm van politiek en een nieuwe vorm van bestuur, die autoritair van aard is. Trump steunt agressief extreemrecht s, ook Geert Wilders. Een man, die alleen zichzelf op een zet en niet de Nederlander (aldus Caroline van der Plas) en die baat heeft bij instandhouding van de asielcrisis.

Volgens de Amerikaanse senator Bernie Sanders wordt deze sluimerende klassenstrijd nauwelijks benoemd, terwijl de macht van extreemrechts, techgiganten, aandeelhouders en lobbyisten blijft groeien. Ondanks het relatief lage niveau van inkomensongelijkheid in Nederland, signaleert politicoloog Tim ‘S Jongers dat armoede niet zomaar uit te bannen is, maar dat beleidsmakers veel beter moeten aansluiten bij de leefwereld van mensen.

De kloof tussen systeem en leefwereld

De afstand tussen burger en politiek wordt groter. Beleid wordt gemaakt vanuit modellen, systemen en overlegtafels, maar mist vaak aansluiting bij de realiteit van alledag. “Het botst als een dolle tussen de systeemwereld en de leefwereld van mensen. Om elkaar te kunnen begrijpen, hebben we zelfs een vertaalbureau nodig tussen ambtenarij en burgers”, zegt de Rotterdamse ombudsvrouw Marianne van den Anker. Ze heeft een boodschap aan Den Haag: “Luister naar ons, voel onze pijn, neem ons serieus.” Volgens de Rotterdamse ondernemer Esdra Baris is het zelfs tijd voor wat burgerlijke ongehoorzaamheid.

Politicoloog Tim ‘S Jongers pleit daarom voor dieptekijk: het doorgronden van wat het leven, de armoede en ongelijkheid werkelijk betekenen voor mensen. Volgens ‘S Jongers kunnen we de kloof verkleinen door beleidsmakers dichter bij de samenleving te brengen. Denk aan maatschappelijke stages voor bestuurders en ambtenaren, of lokale aanspreekpunten die ervaring hebben met de harde werkelijkheid. Niet uit sympathie alleen, maar uit noodzaak: zonder hernieuwde verbinding raakt het systeem los van zijn fundament.

Stilstand in tijden van crisis

Nederland kampt met een reeks structurele problemen: vastgelopen migratiebeleid, een overbelaste zorgsector, een nijpende woningmarkt en uitgestelde investeringen in infrastructuur. Bruggen en viaducten zijn aan renovatie toe, maar budget en politieke wil ontbreken. Ondertussen tikt de klimaatklok door.
De politieke stilstand verlengt de besluiteloosheid. De val van het kabinet-Schoof, de kwetsbare coalities, de toenemende druk van lobbyisten en belangengroepen – alles wijst op een systeem dat worstelt met de complexiteit van deze tijd. De burger ziet dit en voelt zich steeds minder vertegenwoordigd.

De macht van markt en belang

Tegelijkertijd lijken sommige sectoren onaantastbaar. De farmaceutische industrie boekt recordwinsten, terwijl de zorg onder druk staat. Er zijn te weinig artsen, verpleegkundigen, geestelijk verzorgers en apothekers. De bureaucratie groeit, maar het menselijke contact verdwijnt. Ook de macht van tech-giganten en aandeelhouders wordt zelden aangepakt. Er is sprake van een sluimerende klassenstrijd, maar die wordt zelden benoemd of echt uitgevochten.

Hoop uit de onderstroom: de wij-beweging

Als de politiek geen richting biedt, wie dan wel? Steeds vaker komt het antwoord uit de samenleving zelf. In buurten, burgerinitiatieven en lokale netwerken ontstaan nieuwe vormen van solidariteit. Burgers die nee zeggen tegen bezuinigingen op cruciale voorzieningen, tegen belastingvoordelen voor de allerrijksten, tegen de logica van het systeem.

Deze wij-beweging is nog broos, maar groeit. Ze vraagt geen perfecte plannen, maar erkenning en ruimte. Wat mensen zoeken is niet zoveel: hoop, vertrouwen, een beetje eenvoud. Een samenleving waarin het touwtje weer uit de brievenbus kan.

Tussen hoop en handelen

Dit tijdvak van veranderingen hoeft geen verloren periode te zijn. We hebben genoeg kennis, ervaring en initiatieven om een andere koers te kiezen, ook al gaat de vernieuwing geleidelijk. De duistere cyclus, waarin we zitten (Kali Yuga), begint te veranderen en ten einde te komen. Dat betekent maatschappelijke en wereldlijke ontwrichting.

We moeten de moed hebben om de duisternis onder ogen te zien. Dat vraagt om luisteren in plaats van zenden, om samenwerking in plaats van polarisatie, en om het lef om systemen te vereenvoudigen en mensen centraal te zetten.

Daarbij helpt het om dieper te kijken – niet alleen sociaal en economisch, maar ook spiritueel en holistisch. Welke waarden drijven ons werkelijk? Hoe verhouden we ons tot elkaar, tot de aarde, tot toekomstige generaties? Echte verandering vraagt om bewustzijn en verbinding op meerdere lagen.

De politiek mag dan zonder richting zijn – de samenleving is dat niet per se. Misschien is dit wel het moment om de koers niet langer van bovenaf te laten bepalen. Maar van binnenuit, van onderop, samen. Ik roep de onderstroom op hun kantelstem meer te laten horen.

Noot:

Naomi Klein zei in 2014 al: “Alleen massale sociale bewegingen kunnen ons nu redden. Dit betekent dat we een wereldvisie moeten ontwikkelen die rechtstreeks concurreert met de huidige visie, een visie die weerklank vindt bij de meerderheid van de mensen op aarde, omdat het waar is: dat wij niet losstaan van de natuur, maar ervan deel uitmaken. Dat collectief handelen voor een groter goed niet verdacht is, en dat dergelijke gezamenlijke projecten van wederzijdse hulp verantwoordelijk zijn voor de grootste prestaties van onze soort. Hebzucht moet gedisciplineerd en getemperd worden door zowel regels als voorbeeld.”
Filmmaker en ecoloog John D. Liu: “Door het leven hoger te waarderen dan materiële zaken, komen we veel dichter bij de volgende stap in de evolutie van het menselijk bewustzijn.” Bron: Medium.