mary span | plust je blik | 11 juli 2025

De onderstroom, de alchemie van onderop

Hoe geef je richting aan je leven in een tijd waarin de fundamenten van de bovenstroom wankelen? In deze ontwakende wereld, waar oude zekerheden vervagen, staan we voor een wezenlijke keuze. Durven we het ongemak van het niet-weten onder ogen te zien – en vanuit onze essentie het pad van evolutie in de onderstroom te bewandelen?

In dit artikel onderzoek ik hoe we betekenis kunnen vinden én scheppen te midden van chaos in de bovenstroom. In de onderstroom – gevoed door innerlijk ontwaken en verbonden handelen vanuit het hart – schuilt een alchemie, het levenselixer van persoonlijke en collectieve evolutie.

Onwetendheid als sluier van het ego

Spiritueel denker en spreker Sadhguru stelt dat de mensheid fundamenteel lijdt onder haar onwetendheid als een obstakel voor welzijn en spirituele evolutie. Die onwetendheid biedt soms een tijdelijke ontsnapping aan ongemak en angst, maar leidt uiteindelijk tot groter lijden. Want wie de werkelijkheid niet onder ogen wil zien, leeft in een staat van afgescheidenheid.

De moderne mens leeft veelal in zijn hoofd, vol aannames, meningen en modellen. Het menselijke intellect bloeit, maar dat wil niet zeggen dat het in de goede richting gaat. Vroeger keken mensen omhoog naar de hemel voor inzicht en nu kijken mensen naar buiten in plaats van naar binnen. Dit scheurt de planeet uiteen, want wat we buiten denken te zien is voor ieder mens verschillend. Dat roept polarisatie op. De strijd die nu gaande is, is geen strijd tussen goed en kwaad. Het is een strijd tussen het geloof van de ene man versus de andere man. Waarachtig inzicht ontstaat pas wanneer we durven loslaten wat we denken te weten. “Ware bevrijding,” zegt Sadhguru, “komt niet door ontwijken, maar door inzien.”

Dat zien vraagt moed. En het vraagt bewustzijn. Hij moedigt mensen aan om hun eigen innerlijke realiteit te onderzoeken en te begrijpen. Pas als we de werkelijkheid durven aan te kijken, kunnen we kiezen voor een andere weg: die van compassie, verbinding en betekenis in de sociale ruimte.

Deze innerlijke helderheid is geen luxe, maar een noodzakelijke voorwaarde voor bewuste maatschappelijke vooruitgang.

Van ‘ik’ naar ‘wij’: de heelmakende kracht in de samenleving

Onze dominante ik-cultuur heeft velen aangezet tot het najagen van succes en status. Maar wie echt verandering wil, begint met het herkennen én erkennen van die neiging. Alleen dan ontstaat ruimte voor het ‘wij’ – een gedeeld gevoel van verantwoordelijkheid en verbondenheid.

Dat ‘wij’ ontstaat bijvoorbeeld binnen levensbevestigende gemeenschappen van kantelaars – mensen die samen bouwen aan een nieuwe politiek van verbondenheid. Wat we op deze planeet nodig hebben, zijn bedachtzame en wijze mensen, geen strijders. Mensen die vanuit bewustzijn kiezen voor heling boven polarisatie. 
Zoals journalist, auteur en ecologisch & politiek activist George Monbiot schrijft:

“Als vervreemding het punt is waarin al onze crises samenkomen, dan is saamhorigheid het middel waarmee we ze tegemoet kunnen treden.“

De onderstroom als maatschappelijke motor

Wat willen we met ons land? In de bovenstroom en de politiek is het idee van het creëren van gemeenschappen absoluut geen thema. Die partijen laten alles liever aan de markt over met als gevolg dat er op het gebied van het gemeenschappelijk goed heel weinig gebeurt. Dat werkt segregatie en botsingen in de hand. Het gemeenschapsidee wordt gewoon over de schutting gegooid.

Daarom groeit de onderstroom van participatieve initiatieven en bewegingen zoals creatieve commons, degrowth, transition towns, sociale coöperaties zo hard. Mensen nemen het heft in eigen handen en bouwen van onderaf aan een nieuwe samenleving. Denk aan gemeenschappelijke moestuinen, coöperatieve buurtwinkels, dorpsfestivals, deelauto’s, circulaire bouwprojecten, gepersonaliseerde leerplekken, zorgvernieuwing, wijkzorg-initiatieven en energiecoöperaties.

Het is belangrijk dat de onderstroom een vorm van speelsheid en verbeelding behoudt, omdat dit een bron van vruchtbaarheid en welvaart is. Voorkomen moet worden dat de onderstroom teveel wordt gereguleerd door beleidsmakers en bureaucraten en dat daarmee het gemeenschapsgoed teniet wordt gedaan. De markt heeft zichzelf vastgezet door alle ecosystemen uit elkaar te trekken en alles te commercialiseren. Alles – ook het onderwijs en gezondheidszorg – is volgens het marktmechanisme ingericht. We raken daardoor de onderlinge verbinding kwijt. De slagkracht neemt af. We denken het met geld en dure rapporten op te kunnen lossen. Niet, dus.

De initiatieven van de onderstroom zijn meer dan praktische oplossingen – ze zijn plekken van betekenis. Ze herstellen relaties, geven mensen een gevoel van thuishoren, en dragen bij aan een collectieve evolutie.

Heling is geen verzet, maar liefdevol herstel

Zingeving gaat niet over vluchten of spiritueel escapisme. Soms moeten we duistere krachten onder ogen zien – in de wereld én in onszelf. Maar als we die confrontatie aangaan vanuit liefde en respect, kan er iets heilzaams ontstaan.

Heelmakers erkennen niet alleen het lijden van slachtoffers, maar ook het lijden dat onderdrukking veroorzaakt. Dat vraagt een diepe morele moed: om niet te vechten, maar te verbinden. Niet te veroordelen, maar te transformeren vanuit ons hartgevoel.

Een liefdevolle samenleving ontstaat pas wanneer de verbinding tussen mensen krachtiger wordt dan de krachten die ons verdelen. Daar ligt onze opdracht: het weefsel van het leven opnieuw leren weven – met wijsheid, zachtheid en vastberadenheid. 

Alles wat je doet, heeft betekenis

We weten nooit precies wat onze daden teweegbrengen. Maar elke keuze, elk woord, elk gebaar creëert rimpelingen in het grote web van het bestaan. En wanneer die rimpelingen voortkomen uit liefdevolle aandacht vanuit ons hart, worden ze betekenisvol – zelfs als niemand ze ziet.

De bereidheid tot delen en uitwisselen van kennis, goederen en diensten, zet positieve energie in het veld dat op dit moment blijvend is. Het werkt bovendien frequentieverhogend. Deze velden groeien met sprongen en met elke draad die we bewust in het levensweb vlechten, raken we meer afgestemd op de bedoeling van het leven. Op die manier dragen we bij aan de overgang naar een wereld waarin harmonie, compassie en waarheid leidend zijn.

De tijd is nu: word een heelmaker in de onderstroom

Volgens de Vedische tijdsopvatting leven we nu in een donkere fase van verval – het Kali Yuga – maar gloort er een nieuw tijdperk van waarheid en harmonie: Satya Yuga. Maar waarom zouden we wachten? Waarom niet nu al leven alsof het Satya Yuga van waarheid en verbondenheid begonnen is?

We moeten het niet hebben van de politiek. Die is leeg, heeft geen inhoud of visie. Dus begin zelf klein. Verzamel zwerfafval. Kies voor plantaardig voedsel. Doe vrijwilligerswerk. Consuminder. Stem groen. Vlecht jouw draad van betekenis in het grote geheel. Want wie zich nu inzet voor heling en evolutie in de onderstroom, maakt deel uit van de nieuwe wereld die al onderweg is.

Laat ons nu al heelmakers zijn – voor onszelf, voor elkaar, en voor de wereld.

De onderstroom is geen vlucht – het is het nieuwe fundament. Een alchemie van onderop die wacht om geleefd te worden. Waar begin jij vandaag?