14 juli 2023 | Mary Span | Evolutiegids

Zelfkennis: een mieters leven zit in jezelf

De beroemde woorden ‘Ken uzelf‘ in het voorportaal van Apollo’s tempel in Delphi drukken zelfkennis en een innerlijke wijsheid uit. Deze woorden, die aan de oude Griekse wijsgeren worden toegeschreven, dienen ertoe om je eigen menselijke apparaat te leren kennen. Maar de mens staat heel ver af van zelfkennis. Zijn we te druk met de waan van de dag?

Druk, druk, druk. Dat krijg je vaak te horen als je een afspraak wilt maken. Laten we ons meeslepen door de waan van de dag? Ik denk dat we ons inderdaad laten leiden door actuele gebeurtenissen en de onmiddellijke behoeften van het moment. Eigenlijk laten we ons leven beperken door de buitenwereld. Vrijheid, bevrijding van de slavernij – dat zou het doel van ons leven moeten zijn. Er is geen andere mogelijkheid zolang we innerlijk en uiterlijk slaaf blijven van de buitenwereld.

Zonder zelfkennis kunnen we onszelf niet bevrijden.

In de oude leringen was daarom de eerste eis bij het begin van de weg naar bevrijding: ‘Ken uzelf’. Maar wat betekent het eigenlijk? Als ik dit in gewoon Nederlands zou willen vertalen dan gaat het om het leren kennen van jezelf. En wel door zelf-waarneming van ervaringen, gevoelens, gedachten en onze motoriek. Niet door deze te interpreteren, maar eenvoudig door innerlijke notities te maken van wat er innerlijk in jezelf gebeurt. Het lastige daarbij is het verschil te zien tussen gevoelens, emoties, gedachten, instinct en intuïtie. Begin gewoon waar te nemen in het hier-en-nu en probeer te onderscheiden of je je emotioneel voelt, of je innerlijk weten ervaart of dat je steeds in het denken schiet.

Wees een Leonardo da Vinci en
onderzoek steeds alles.

Een gevoel is een indruk die heel puur is en aangenaam of onaangenaam kan aanvoelen. Een emotie is een gevoel plus een gedachte en dat is niets anders dan een oordeel of conclusie. Neutrale emoties bestaan niet. Het is overigens zo dat ieder mens verschillend op dezelfde gebeurtenissen kan reageren. Sommigen nemen voornamelijk waar door hun denken, anderen door hun gevoel, weer anderen door gewaarwording. Daarom is het zo moeilijk om elkaar te begrijpen omdat we aan een en hetzelfde ding verschillende betekenissen geven. En dat zorgt ervoor dat we onszelf niet meer begrijpen. Daarom is het zo belangrijk om altijd bij jezelf te blijven als je iets ervaart. Het heeft geen zin om tijdens je onderzoek naar de ander te kijken.

Als je in jezelf het verschil ziet tussen de intellect-, de emotie- en de gevoelswereld, dan heb je al een behoorlijke stap gemaakt. Zodra je in je emotie schiet, weet je op een gegeven moment dat je reageert op iets in de buitenwereld en dat die buitenwereld iets triggert in jezelf wat kwetsbaar is. Je hoeft daar (nog) niets mee, totdat je eraan toe bent om het verder te onderzoeken.

Het mooie van zelfwaarneming is
dat we ontdekken dat ons geestelijk leven rijker is
en veel meer mogelijkheden biedt dan wij denken.

Bestudeer ook je gewoonten en instincten eens. Wanneer schiet je bijvoorbeeld in een gewoonte, wanneer niet. Een opmerking is hier op z’n plaats: zolang je door een bepaalde gewoonte beheerst wordt, kun je deze niet waarnemen. Maar als je ertegen vecht, stelt het je in staat om deze te zien. De strijd met gewoonten is heel moeilijk, maar zonder zelfwaarneming onmogelijk. Vraag je je daarna af of die gewoonte nog steeds goed werkt in het hier-en-nu.

Vraag jezelf ook af of je steeds in het denken schiet, wanneer er iets gebeurt. Want gedachten kunnen zonder aanleiding zomaar opkomen en kunnen leiden tot een stroom van andere gedachten, die soms naar verkeerde uitkomsten kunnen leiden. De voortdurende gedachtestroom houd je namelijk af van het gevoel en intuïtie over iets. Het denken kan namelijk geen gevoelsnuance begrijpen.

Als je zelfwaarneming doet, zul je een reeks belangrijke dingen van je wezen opmerken. Om te beginnen zul je ontdekken dat je handelingen, gedachten, gevoelens en woorden het gevolg zijn van invloeden van buitenaf en dat niets uit jezelf voortkomt. Je zult inzien dat je in feite een robot bent die op prikkels reageert. Iedere schok van buitenaf brengt een van je ‘ikken‘ naar de oppervlakte. Bij een volgende schok neemt een andere ik z’n plaats in. Dat betekent dat je niet de minste macht over jezelf hebt en dat je niet voor jezelf kunt instaan.

Slecht nieuws? Zeker niet! Zelfkennis leidt tot zelfvertrouwen en meer empathie voor anderen. Het is het begin van alle wijsheid. Het kan ook genezing in gang zetten. Wellicht kan het voorgaande een mooie reminder zijn om ‘met mildheid’ naar jezelf te kijken en je te inspireren om gezonde en stressvrije keuzes te maken.

AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUSGIDS | 230714
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.