10 februari 2024
Offroad filosoof Philipp Blom:
‘We behouden liever wat prettig is’
Historicus, filosoof en auteur Philipp Blom schrijft voor verschillende bekende kranten en laat zich regelmatig interviewen over het huidige en veranderende wereldtoneel. De plusdenker is niet bijster optimistisch. Mensen willen liever behouden wat prettig is, zijn tegen veranderingen en tegen de politiek. Wat betekent dit volgens Blom voor de toekomst?
Philipp Blom is een man die inzicht geeft: er is geen tweede planeet Aarde. Maar economisch en maatschappelijk gezien willen we het liefst doorgaan op de huidige groeiweg. Voor onszelf en onze kinderen. We zijn tegen veranderingen, tegen de politiek en vinden het lastig om negatieve patronen te herkennen, laat staan ze aan te pakken. Maar ergens weten we ook: dit kan niet blijven duren. Historicus, filosoof en auteur Philipp Blom houdt ons voor dat daar een stevig prijskaartje aan hangt, want de schadelijke effecten van het neoliberalisme worden steeds meer duidelijk.
We leren niet door
goede argumenten
maar door ervaringen.
‘We zijn niet de heersers van het universum en kunnen de aarde niet onderdaan van de mens maken’, zegt Philipp Blom in het interessante interview ‘Deep Thought‘. ‘Iedereen ziet dat de huidige situatie niet houdbaar meer is, maar op een paar cosmetische ingrepen na doen we eigenlijk maar bar weinig. We zijn lui en zelfgenoegzaam geworden. Waarom zouden we ons goede leven willen veranderen? ‘ We laten het transitiewerk liever over aan een sterke leiders, aan onze helden en andere toppers die er vervolgens met de buit vandoor gaan. En we kiezen liever voor extreem rechts, die op zijn beurt weer een dreiging voor onze democratische rechtsorde vormt. Dat zullen de mensen van de toekomst dom en volkomen onbegrijpelijk vinden.
We hebben de democratie uitgevonden, het enige mechanisme dat bloedvergieten probeert te vermijden. Niemand kan in ons politieke bestel zo veel macht verzamelen dat het een probleem wordt. Wat ons niet helpt is dat de democratie veel macht heeft gegeven aan de makers van kunstmatige intelligentie, de markt en aan criminelen die de wereld uitbuiten. Misschien zullen we over vijftig jaar door algoritmes geregeerd worden die objectiever, minder emotioneel en louter op basis van feiten en statistieken beslissen, maar dan geven we ontzettend veel macht aan mensen die algoritmes ontwikkelen. Dat betekent dat we veel besluitvormingsinstrumenten uit handen hebben gegeven. De huidige oorlogen hebben ons nu hardhandig wakker geschud.
We zien nu langzaam maar
zeker in dat we de controle
verloren hebben.
Het probleem is zo groot (denk aan de klimaatramp), dat we het zelfs niet eens serieus nemen. We merken de schadelijke effecten wel op, maar laten het gewoon voor wat het is. Het zal wel niet zo erg zijn, denken we vervolgens. Intussen tast het wel onze samenleving en economie aan. Het verlamt ons als ‘t ware.
Maar is de democratie het enige en laatste antwoord op al onze problemen? Het lastige is om een verstandige tussenweg te vinden. Philipp Blom noemt als voorbeeld het burgerberaad, dat hij ziet als een kwalitatief goedwerkend proces. Het is volgens hem een democratisch vernieuwende manier om inwoners in het democratieproces te betrekken. Maar het lijkt bijna onmogelijk om de systemen waarop de democratie berust te hervormen.
We vernietigen zelf
onze eigen toekomst als
we niet in beweging komen.
Het verhaal van groei is uit, we moeten een nieuw verhaal vinden. Een ding is zeker: zonder hoop, echte hoop, zal het niet lukken. Je gaat volgens Blom de neergang te lijf met nieuwe ideeën vanuit gemeenschappelijke fantasie en verbeelding. Hij is fan van de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. En daarom wil Philipp Blom jongeren inspireren een eigen Europese jongerenbeweging op te richten, eigen verkiezingen te organiseren en naar het Europese parlement te stappen en te zeggen: ‘Wij willen jullie Tweede Kamer worden en wij willen vetorecht want wij willen de vruchten plukken van jullie beslissingen.’ Experimenten kunnen ook in een klas, in een familie of leefgemeenschap plaatsvinden en gelukkig gebeurt dat al her en der. De gamechangers zijn namelijk niet (alleen) de filosofen en denkers van deze wereld, maar gewone mensen die ons een nieuw verhaal voorleggen en durven te experimenteren.
De markt moet zich volgens Blom
aanpassen aan de maatschappij
en niet andersom.
We hebben meer stoutmoedige experimenten nodig om het tij te kunnen keren. Het gaat om het herijken van de economie, het hervormen van de democratie en systemen, het in goede banen leiden van de digitalisering en een upgrade van de mens zelf. Grote ontdekkingen zijn vaak gedaan omdat iets eerst helemaal fout ging. Verandering is enkel mogelijk als we een flexibel systeem vinden waarin er weer plaats is voor een nieuw verhaal en waarin hoop een realistische basis heeft, waardoor mensen weer kunnen denken: ‘Misschien wordt morgen beter dan vandaag.’
AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUS! | 240210
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden
Johan Galtung, change agent voor vrede
De Noorweegse prof. Johan Galtung heeft duizenden mensen geïnspireerd om zich voor vrede in te zetten.
Het leven op aarde is in gevaar. Wat nu?
De mens heeft het leven op de aarde over z’n grenzen geduwd. We zitten in de grootste wereldcrisis ooit. Wat is er aan de hand?