POSITIEF DENKEN | optimisme vormt je leven

Positief denken | Mary Span

16 juni 2021 | Mary Span | Evolutiegids

Hoe optimisme ons leven vormt

Te veel optimisme kan projecten doen ontsporen en zelfs onze gezondheid in gevaar brengen, zeggen experts, maar de juiste hoeveelheid optimisme kan ons het lef geven om succes te bereiken. Tachtig procent van de wereldbevolking bezit cognitieve vooringenomenheid oftewel onrealistisch optimisme.

Positief denken is een evolutionair kenmerk, omdat het ons helpt voor te stellen wat mogelijk is, waardoor we moedig en innovatief kunnen zijn. De mate van optimisme is afhankelijk van onze mentale toestand en huidige omstandigheden, en er zijn manieren om deze te temperen of te vergroten. Dat is goed, want een overdaad aan optimisme kan leiden tot onderschatting van risico’s. Als we begrijpen waar we zitten in het optimismespectrum, kunnen we ons aanpassen aan vooringenomenheid – en misschien zelfs betere keuzes maken.

Evolutie
Aan de basis van optimisme liggen twee veronderstellingen: ten eerste dat we meer positieve eigenschappen bezitten dan de gemiddelde persoon; ten tweede, dat we een soort van controle hebben over de wereld om ons heen. “Zonder optimism-bias (psychologisch effect waardoor mensen veel te optimistisch zijn over hun kans van slagen) zou de menselijke soort niet vooruit zijn gegaan”, zegt Shelley Laslett, CEO van het in Sydney gevestigde Vitae.Coach, dat neurowetenschap en technologie gebruikt als een hulpmiddel voor bedrijfscoaching.

Laslett schrijft optimisme toe als de eigenschap die ons in staat stelt nieuwe, potentieel moeilijke dingen te proberen, omdat het ons een zekere mate van vertrouwen geeft dat dit goed zal gaan. Het weerhoudt ons er ook van om ons zorgen te maken over onzekerheden, zoals de toekomst.

We leren gewoon beter
Ondanks onverwachte negatieve gebeurtenissen die ons overkomen – of deze op het nieuws zien – zijn het de positieve gebeurtenissen die de grootste indruk op ons geloofssysteem achterlaten. We ‘leren gewoon beter’ van goede dingen die om ons heen gebeuren, wat de optimism-bias of onze vooringenomenheid in stand houdt.

Een overvloed aan optimisme kan echter leiden tot een ontoereikende beoordeling van potentiële gevaren. Een veelvoorkomend voorbeeld is dat planners budgetten en tijdschema’s onderschatten. Het kan ook betekenen dat we geen verzekering afsluiten, of geen helm dragen tijdens het fietsen – of misschien zelfs Covid-19 oplopen door zelfgenoegzaamheid.

Is cultuur bepalend?
De cultuur speelt een rol bij hoe optimistische of pessimistische mensen zichzelf beschouwen. In culturen waarin optimisme als een goede zaak wordt beschouwd, zoals de VS en Australië, is de kans groter dat mensen zichzelf als optimist identificeren. In culturen zoals Frankrijk, en tot op zekere hoogte het VK, is de kans groter dat ze zeggen dat ze een realist zijn, of zelfs een pessimist. De tests wijzen uit dat ze daadwerkelijk een vooroordeel hebben over optimisme.

Hoe zit ‘t met leeftijd?
Leeftijd heeft misschien wel de meest opvallende invloed. Optimism-bias bereikt een dieptepunt in het midden van het leven. Een van de redenen kan stress zijn, omdat we uit experimenten weten dat stress de vooringenomenheid van optimisme vermindert. We houden dan meer rekening met risico’s. Stress is het hoogst tijdens de middelbare leeftijd, mogelijk omdat er veel gebeurt met het zorgen voor kinderen, bejaarde ouders en het leiden van een druk professioneel leven.

Self-fulfilling prophecy
In onze carrières kan optimisme een self-fulfilling prophecy worden. Als we geloven dat er positieve dingen zullen gebeuren, verhoogt dat onze motivatie om harder ons best te doen en dat kan de werkelijke uitkomst in positieve zin veranderen. En als we positieve dingen verwachten, zijn we gelukkiger en dat heeft een positief effect op onze gezondheid door zaken als angst te verminderen. CEO’s zijn doorgaans optimistischer dan de gemiddelde persoon, net als ondernemers , wiens optimisme verder toeneemt zodra ze de sprong wagen om hun bedrijf te starten.

Het is mogelijk om te waken tegen de keerzijde van optimisme: het niet nauwkeurig anticiperen op risico’s. Een situatie vanuit alle hoeken bekijken heeft altijd de voorkeur. Elke kracht die wordt overspeeld, wordt een zwakte: dat wil zeggen, blind optimisme is nooit goed. Met een beetje optimisme komen we echter een heel eind. Ik ben ervan overtuigd dat optimisme ons leven goed dient en ons vooruit helpt, zelfs in de meest moeilijke omstandigheden.