DEMOCRATIE@WERK | democratie op de werkvloer

Democratie@werk | Mary Span

Vignet Mary Span | DoesPlus!
2 juli 2023

Een betere wereld met democratie@werk

In het bedrijfsleven zijn werknemers nog steeds onderdanen. Hun invloed wordt steeds beperkter, want de democratie is teveel ondergeschikt geraakt aan de eisen van het kapitalisme en aandeelhouders. Is het zaak om de democratie op de werkvloer beter te reguleren?

In onze samenleving vinden we het vanzelfsprekend dat we een recht van spreken hebben en dat we stemrecht hebben in het politieke domein. Dat we dus een deelnemer zijn in de politieke democratie. Een groot deel van de beroepsbevolking werkt gemiddeld 35 uur per week in een fabriek, kantoor, instelling, winkel of doet buitenwerk. Veel organisaties hebben een hiërarchische structuur waarin werkers verantwoording schuldig zijn aan een leidinggevende. De directie bepaalt het beleid en strategie. Vanuit een democratisch perspectief is het vreemd dat in een bedrijf niet alle werknemers het beleid en strategie medebepalen.

 In het bedrijfsleven zijn werknemers onderdanen.
Aandeelhouders zijn op een voetstuk gezet.

Hele sectoren – van de kinderopvang tot de zorg, van het onderwijs tot de publieke omroep – zijn in de afgelopen jaren gefixeerd geraakt op rendementsdenken. De marktwerking in de zorg werd verkocht onder het mom van efficiency en even later bleken artsen en verpleegkundigen de helft van hun tijd kwijt te zijn aan het invullen van formulieren. De armoedebestrijding werd gekort onder het mom van ‘een slanke overheid’ en de arbeidsmarkt werd hervormd met flexwerkers die onderbetaald werden. Een handvol Big Tech-bedrijven houdt de wereld in z’n greep. Ze verbruiken gigantisch veel stroom, doen aan koppelverkoop, hanteren onredelijke winstmarges, hebben oneindige (lobby-)budgetten, kopen potentiële concurrenten uit, remmen woningbouw en slaan Europese data op in de VS. En bijna iedereen is ervan afhankelijk. In dit krachtenveld zijn de aarde, mensen en de dieren slechts instrumenten geworden om nog meer winst te kunnen maken.

In Nederland zijn er binnen bedrijven ondernemingsraden en op nationaal niveau vakbonden, die inspraak hebben. De vakbonden hebben aan invloed moeten inboeten. Nog maar 1,5 miljoen mensen zijn aangesloten bij een bond, het laagste aantal sinds 1966. Van alle leden is nu nog slechts een kwart jonger dan 45 jaar. En dat ondermijnt de onderhandelingspositie van de vakbonden.Toch blijven bedrijven ondemocratische organisaties. En dat wordt inmiddels nogal onrechtvaardig gevonden.

Het kan: totale democratische vernieuwing.

Juist nu, in tijden van crisis (oorlog, grondstoffen, klimaat en energie), de transitie naar een duurzame samenleving en lastige vraagstukken (krappe arbeidsmarkt, inflatie) is het extra belangrijk om de stem van alle medewerkers te laten horen bij besluiten. Het transformeren van de infrastructuur van onze samenleving is voor de mensheid een kans om het democratische principe uit te breiden naar de bedrijfsdemocratie. De oplossingen – zoals de participatiedemocratie in de vorm van burgerraden en als vervolg daarop de bedrijfsdemocratie  – zijn urgenter dan ooit. Het gaat dan om de vraag hoe we meer tijd, energie en geld kunnen vrijmaken voor wat we echt van waarde vinden. Vrijheid, democratie en sociale rechtvaardigheden zijn immers de kernwaarden van de EU.

Semco laat zien hoe krachtig een ondernemend,
zelfsturend team kan zijn.

Ricardo Semler zag in de jaren tachtig al het belang van meer zeggenschap en gelijkwaardigheid binnen zijn bedrijf. Hij vormde de Braziliaanse machinebouwer Semco om tot een democratische organisatie. Een revolutionaire transformatie, die het bedrijf tot grote bloei bracht. Bij Semco kregen medewerkers meer zeggenschap en meer verantwoordelijkheid; voor hun eigen werkproces, hun werktijden, hun werkkleding, zelfs inspraak in hun salaris. Want mensen die in hun privéleven grote besluiten kunnen nemen, blijken dat ook uitstekend tijdens hun werk te kunnen. En iedere leider met een beetje aandacht voor de mens in de organisatie weet dat juist op de werkvloer de beste ideeën te vinden zijn. De allerbeste resultaten worden geboekt door goed gebalanceerde teams met voldoende strategische diversiteit.

Er lijkt alle reden om, met behoud van de verworvenheid van de ondernemingraad, verder te zoeken naar mogelijkheden om niet alleen de medezeggenschap zelf te verbeteren en uit te bouwen maar ook om de transitie naar een duurzame bedrijfsrenaissance mogelijk te maken. We moeten mensen in bedrijven en openbare diensten in staat stellen de wereld mooier achter te laten. Werknemersdemocratie en dus bedrijfsparticipatie zou heel normaal moeten zijn in de 21e eeuw.

Mary Span
AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUS! | 230702
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.

Democratie & kapitalisme

16-01-24: Martin Wolf is de belangrijkste economische commentator bij de Financial Times en een van de meest gezaghebbende stemmen in de internationale economische analyse. In zijn boek The Crisis of Democratic Capitalism pleit hij voor het herstellen van het evenwicht in zowel de democratische politieke systemen als de markteconomie, en hij stelt dat we tegen de stroom van de grote economische machten in moeten zwemmen om dit doel te bereiken. De buitensporige concentratie van economische macht in enkele handen (plutocratie) is een risico voor de democratie. Kapitalisme en democratie zijn complementaire tegenpolen: ze hebben elkaar nodig. Een scheiding zou een ramp betekenen. Bron: IE Insights.
Natuurherstel | DoesPlus!

Op zoek naar natuurherstel

Het is tijd dat we de natuur herstellen door gebruik te maken van de wijsheid van de natuur.

Burgerbudget | DoesPlus!

Hier is het burgerbudget

Er wordt ons verteld dat nu de enige mogelijkheid voor participatie burgerraden zijn, maar er is meer mogelijk.

CONTACT US

We zijn momenteel niet aanwezig. Je kunt ons een e-mail sturen, dan komen we er zo snel mogelijk op terug.

Sending

Log in with your credentials

Forgot your details?

Geverifieerd door MonsterInsights