21 oktober 2021 | Mary Span | Evolutiegids

Conspiritualiteit: de opkomst van samenzweving

Het zijn boeiende tijden in spiritland. Vooral conspiritualiteit is hot. Bij conspiritualiteit, een samenvoeging van complotdenken en spiritualiteit, denken we meteen aan spirituele knuffelaars die extreem rechtse waanideeën hebben omarmd. Geheime krachten, extreme ideeën, complottheorieën, geradicaliseerde lifestyle-influencers en onzekere tijden gaan eenvoudig samen op internet. Wat is daar zo giftig aan?

De Volkskrant noemde conspiritualiteit een politiek-spirituele levensovertuiging die leunt op twee pilaren: de new-age-gedachte dat zich een ‘paradigmaverandering in het menselijk bewustzijn’ voltrekt, en de complottheorie dat er een geheime elite is die de macht heeft over de sociale orde. Het is een holistische levensbeschouwelijke stroming die rationalisme afwijst, complottheorieën omarmt, geen vertrouwen heeft in de overheid en de daarmee verbonden autoriteiten. Conspirituele mensen roepen allemaal: Liefde, Vrijheid, Geen Dictatuur. Tijdens demonstraties zie je zowel jongemannen met spijkerbroeken en bomberjacks als hippie-achtige vrouwen met kleurrijke doeken en kralenkettingen die elkaar opzichtig groepsknuffels geven.

Hoe konden deze zo verschillende, negatief georiënteerde groepen elkaar zo snel vinden? Een van de eerste opmerkelijke complottheorieën legt een verband tussen het coronavirus en 5G, de nieuwe variant voor mobiele communicatie. Het virus dook, zoals we weten, op in Wuhan en juist daar waren ze net 5G aan het uitrollen. De bekende Britse complotdenker David Icke sprong er bovenop en beweerde, dat er helemaal geen virus was en dat alle klachten eigenlijk worden veroorzaakt door de ‘5G-straling’. Dat klinkt als een samenzwe(r/v)ing.

Conspirituality is niet alleen een ideologie,
maar juist ook een maatschappelijke beweging.

Talloze onderzoeken en nieuwsberichten hebben aangetoond dat extremistische groeperingen de Covid-19-pandemie uitbuiten in een poging hun verhalen te rechtvaardigen, volgers te werven of aan te zetten tot geweld. En dat geweld is het giftige eraan. Maar de connectie met online lifestyle- en wellness-influencers markeert een verandering. Een van de gevaarlijke samenzweringen die worden gepromoot door lifestyle- en wellness-beïnvloeders zijn QAnon-samenzweringen, een extreemrechtse samenzweringscultus waarin antisemitische en anti-joodse theorieën de ronde doen. De kruising tussen wellness en gewelddadige samenzweringen lijkt onverwacht, maar de wellnessbeweging vindt zijn oorsprong in anti-establishment en anti-mainstream medische kringen en groeide krachtig uit tijdens de coronapandemie.

Conspiritualiteit veroorzaakt niet alleen spanningen
in de samenleving, maar ook in de alternatieve wereld.

In een wereld waar de wetenschap regeert bij het bepalen van de waarheid, is het voor complotdenkers belangrijk om met feiten en onderzoek te komen. Dat doen ze via de burgerjournalistiek. Online beïnvloeders weten hun ‘waar’ heel boeiend en professioneel aan te bieden, waarbij ze bepaalde complottheorieën aanhangen. Deze online lifestyle- en welzijnsbeïnvloeders verspreiden desinformatie en verboden inhoud. En veel mensen wenden zich tot influencers en online persoonlijkheden voor inspiratie, aanbevelingen en aankoopadvies. Het gevaarlijke eraan is dat de berichten van influencers massaal worden gedeeld door middel van e-mails met het verzoek deze onmiddellijk door te sturen aan eigen relaties en te delen op sociale media. Beïnvloeders professionaliseerden zich verder en hun berichten werden nóg aantrekkelijker en verkoopbaarder voor een breder publiek.

De samenzweringstheorieën werden zo een
acceptabele optie voor nog meer marketingideeën.

Ook in Nederland is deze ‘samenzweving’ een snel groeiende succesformule. In spirituele en alternatieve kringen is het gedachtegoed online, ook zonder traceerbare hashtags, nog steeds onbeschaamd zichtbaar. Hoe kunnen mensen die met liefdevolle, universele energie werken, zo onbesuisd propaganda voor de complottheorieën verspreiden? Het antidemocratisch denken wordt daarmee volop gepromoot. Het is vruchtbare grond waarop conspiritualiteit welig kan groeien.

De militante houding van conspiritualisten
staat veel spirituelen tegen.

Waar complotdenkers en spirituelen elkaar gemakkelijk vinden in een gedeeld wantrouwen richting maatschappelijke instituties en zich samen verzetten tegen de bepaalde maatregelen van de overheid, botsen zij in hun interacties ook geregeld met elkaar op het gebied van geloofwaardigheid en houding in het leven. Professionele netwerken en vriendengroepen zijn uit elkaar gevallen of spreken niet langer over deze onderwerpen met elkaar. Velen zijn ook verrast over het feit dat spirituelen die als progressief en vredelievend bekend staan ineens zo complotterig en agressief kunnen worden.

Misschien is het zinnig om juist de deugdelijke overeenkomsten tussen alternatieve groepen te benadrukken. Ik denk ook dat het overgrote deel van de samenleving de complottheorieën zat zijn. Zij zien dat het militante actievoeren van complotdenkers niet de juiste manier is om verandering in de wereld teweeg te brengen. Het geradicaliseerde complotdenken en radicaal actievoeren is een gebied dat rijp is voor onderzoek en nog meer onderzoek. Maar ook van goede voorlichting en bewustwording…

AUTEUR MARY SPAN | ©DOESPLUSGIDS | 211021
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.